1. Wstęp

Stanisław Wyspiański wykorzystał wydarzenie towarzyskie jako tło do rozważań nad szansą porozumienia się dwóch odmiennych warstw społecznych – inteligencji i chłopstwa. Owym wydarzeniem było wesele poety Lucjana Rydla (przyjaciela Wyspiańskiego) z córką chłopa z Bronowic – Jadwigą Mikołajczakówną, w którym autor „Wesela” uczestniczył.

2. Rozwinięcie

Gatunek i epoka literacka • dramat modernistyczny, Młoda Polska

a) FRAGMENT I • rozmowa Radczyni z Kliminą o żniwach • Radczyni nie zna realiów życia i pracy na roli • brak wspólnych tematów do rozmów (przepaść komunikacyjna) • brak szacunku inteligencji wobec chłopstwa (złośliwości ze strony Radczyni) • protekcjonalny ton Radczyni, silne poczucie wyższości i dumy klasowej

b) FRAGMENT II • rozmowa Pana Młodego z Panną Młodą • wylewne wyznania Pana Młodego, szczęście wypływające z ożenku • porównanie żony do lalki krakowskiej z Sukiennic - idealizacja, postawa chłopomanii • zachwyt Pana Młodego jest powierzchowny, tak naprawdę nie zna obyczajów i konwenansów rządzących wsią (propozycja zdjęcia butów przez Pannę Młodą) • ceni obraz wsi w wydaniu odświętnym, sielankowym, nierealnym, ponieważ jest ucieczką od znużenia dekadenckimi nastrojami

c) CAŁOŚĆ UTWORU

• inteligencja jest arogancka i wyniosła wobec chłopów, niesłusznie uważa ich za „ciemną masę” nieświadomą niczego wokół nich - rozmowa Dziennikarza z Czepcem

• Odrzucane przez Radczynię prośby Hanki i Zosi o możliwość tańca z drużbami – głęboko zakorzeniony podział społeczny

• Pan Młody nie pozwala tańczyć swojej siostrze z „ludem”, bo to „pannie z miasta nie wypada”, tak mogą postępować wyłącznie artyści, ponieważ do tego zobowiązuje ich młodopolska moda

• indywidualizacja języka – elementy gwary chłopskiej w opozycji do wysublimowanego języka, którym posługuje się inteligencja ( potwierdzenie trudności w tunelu komunikacyjnym – zaburzony schemat Jacobsona)

• wykorzystanie naturalizmu (obyczaje), symbolizmu, a także realizmu i impresjonizmu (stroje chłopskie, sceneria) podkreśla sztuczny kaprys znużonych życiem artystów z miasta, czyli postawę ludomanii (np. rozmowy Poety, Pana Młodego)

• różnice objawiają się nie tylko w sposobie życia czy strojach, ale także w światopoglądzie i w systemie wartości – inteligencja jest sztuczna, egzaltuje każde zachowanie, żyje w ułudzie w kontraście do naturalizmu i szczerości chłopa polskiego

• Obalony zostaje mit o przywódczej roli i wartości inteligencji, która okazuje się być nieudolna, strachliwa (boi się takich zachowań chłopstwa jak za rabacji, siły fizycznej kmieci)

• Chłopi wierzą, że inteligencja ich poprowadzi, ale okazuje się, iż obarczanie kogokolwiek odpowiedzialnością jest błędne nie przynosi żadnych skutków

• Inteligencja jawi się chłopom w aureoli bezwładu i alkoholizmu

• Apogeum niemocy, marazmu i braku szans na jakąkolwiek współpracę stanowi finalny taniec somnambuliczny (chocholi), obnaża on całą prawdę o polskim narodzie

3. Wnioski • Chata Bronowicka symbolem całej Polski • Ocena społeczeństwa w kontekście szans na niepodległość jest zdecydowanie negatywna • Obnażenie trwałości podziałów, braku porozumienia, braku przywódców, marazmu, licznych wielopłaszczyznowych antagonizmów • Zdecydowana krytyka inteligencji

4. Zakończenie

Stanisław Wyspiański w swoim dramacie ukazuje Polaków jako rozwarstwiony, chory twór, który pomimo jakichkolwiek działań nie jest w stanie zjednoczyć się i współdziałać, przez wzgląd na historię, nieukształtowany światopogląd, hierarchę wartości i wiele innych czynników. Wyłania się obraz tragikomiczny, bezkompromisowo obnażający wszelkie wady polskiego społeczeństwa za pomocą ostrych kontrastujących antagonizmów.

Wojciech Smarzowski w nowoczesnej filmowej parafrazie „Wesela” udowodnił, że w naszej ojczyźnie przez tyle lat niestety nic się nie zmieniło i najwyraźniej się nie zmieni, co dodatkowo podkreśla ponadczasowość utworu Wyspiańskiego.